Asgari ücret net 17 002 TL oldu. Temmuz ayındaki asgari ücret % 49,09 Arttı. Ocak 2023 ‘e göre asgari ücret artışı % 99,84 olarak olarak gerçekleşti. Yıllık resmi enflasyon ise % 64,77 olarak gerçekleşti.
Asgari ücret net 577 USD ye çıktı. Bu Türkiye tarihinde dolar olarak en yüksek asgari ücret miktarı demek. Dolar olarak % 26,81 lik bir artış gerçekleşti bir önceki yıla göre. Bu durum bir refah artışı mı yoksa dolar TL paritesinde yıl içinde yaşanacak keskin hareketlerin mi ifadesi olacak onu ayrıca göreceğiz.
Asgari ücretle enflasyon arasında % 30’un üzerinde bir fark var. Bu şu anlama geliyor. Zam politikalarını belirlerken asgari ücrete göre hareket eden firmalarda taban ücretlerini oluşturan asgari ücretlilerle beyaz yaka çalışanlar ve üst gelir grubundakiler arasındaki mesafe en az % 30 daha kapanacak. Bir çok şirkette ortalama ücretler asgari ücret olacak. Kıdemli ve tecrübeli işçilerle yeni başlayanlar arasındaki ücret mesafesi kapanacak.
Ülkede bir açıdan bakılınca en düşük işçi ücreti dolar olarak en yüksek seviyesine ulaşırken diğer yandan nitelikli emeğin değeri düşüyor.
Son zamla muhtemelen Türkiye’de çalışanların % 70’i asgari ücret ve civarında ücret alanlardan oluşuyor. Asgari ücretin geldiği nokta aşağıda sıraladığım bir dizi konu üzerinde katalizör etkisi yapacak:
1-Sendikalar kıdemli üyelerini korumak için farklı çözümler bulmalılar çünkü ücretleri eriyor.
2- Beyaz yakaların gelirleri asgari ücret karşısında erimeye devam edecek
3- Firmalar çekirdek çalışanlarının bağlılık ve inançlarını korumak için yeni ücret modelleri geliştirmek zorunda
4- Yeni mezun beyaz yakaların işe ve geleceğe yani genel olarak sisteme inançlarını sağlamak bu koşullarda gittikçe güçleşiyor
5- Asgari ücret ortalama ücrete dönüşerek firmaları ücret politikaları konusunda eşitlerken çalışanlar için iş değiştirmek daha basit bir karar haline gelecek
6- Kayıtdışı artacak, gayrı resmi olarak asgari ücretin altında veren, elden geri alan firmalar artacak
7- Katma değeri düşük ve emek yoğun bazı işler tamamen kayıt dışına kaymak zorunda
8-Otomasyon, yapay zeka gibi teknolojilere devredilebilecek işlere geçiş hızlanmak zorunda.
Bu asgari ücret bir yanıyla kayıtlı firmalara ve büyük firmalara yönelik sosyal bir vergi. Yani devlet toplumsal refahı gerçekleştirmenin yükünü biraz onların üzerine yüklemiş görünüyor. Muhtemelen küçük ve denetimsiz firmalar kaçak işgücü ve asgari ücret altında çalıştırmaya yönelik daha arsız politikalara yönelecekler.
Ülke genelinde iş gücü arzının yoğun olduğu endüstri bölgelerinde hala devam eden MESS – Türk Metal Müzakerelerinden de izlediğimiz gibi işverenler bu artış talepleri karşısında farklı yöntemlerle direnmeyi seçecek bu kesin.
Gelişmekte olan emeğe ihtiyacın yoğun olduğu bölgelerde asgari ücret ortalama ücretleri yükseltici bir etkiye sebep olacak. Tecrübeli ve nitelikli işgücünün hemen hepsi asgari ücretle aralarındaki değer farkını korumak için % 65 lik enflasyon artışını değil % 99 luk asgari ücret artışı baz alarak hareket edecekler. Pazarlıklar, memnuniyetsizler, işten ayrılanalar, daha iyi veren yere gitmeler artacak. Ücret maliyetlerini korumaya çalışan işverenlerle ücretlerinin satın alma gücünü korumaya çalışan nitelikli emek arasında çetin pazarlıklar olacak. Bu durumda ne vaatler ne bağlılık ne de eskinin paternalistik yaklaşımlarının çok işe yarayacağını sanmıyorum.
Bu yeni konjonktürde kıdeme dayalı ücret modelleri, çalışan bağlılığını ücret zemininden farklı yaklaşımlara çekebilecek politikalar, ücret olarak farklılaşamadığınız diğer işverenlerden başka özelliklerle farklılaşmaya çalışmak için yaklaşımlar üretmek ve çoğunlukla işten ayrılma kararını tetikleyen liderlik ve kurumsal psikoloji bazlı problemleri ortadan kaldırmak fark yaratacak gibi görünüyor.
