LİDERLİK VE YÖNETİM
Yönetim ve liderlik henüz ülkemizde önemi derecesinde kavranabilmiş bir fonksiyon değil. Bu nedenle hala el yordamıyla yönetsel uygulamalara devam ettiğimiz gibi, doğru ya da yanlış yönetsel anlayışların sonuçlarını etüd edebilmekten uzağız. Bizler genelde başarısız ve yanlış sonuçların sorumlusu olarak insan dışı faktörleri görür ve suçu onların üzerine atarız, bireyi ve onun önemini kavrayamadığımızdan, birey eksenli bir yetenek olan liderlik ve yönetim becerilerini de doğru anladığımız söylenemez. Çağımızın en büyük yönetim düşünürü olan Drucker’ın liderliğe ve yönetim anlayışına dair notlarından öğrenebileceğimiz çok şey olduğunu düşünüyorum.
Parçayı değil bütünü güçlendirme
Bütünsel yönetimin en önemli fonksiyonu kurumu oluşturan parçaların birbirinin aleyhine büyüme ve güçlenmesini engellemektir. Parçalar ancak bütünün uyumu ve etkinliği göz önüne alınarak dizayn edilmeli ve yönetilmelidir. Yani şirketin içinde bir birimi ya da fonksiyonu aşırı derecede desteklemek ve büyütmek darboğazlara ve yönetsel tıkanmalara sebep olur.
Sistem değil kaosu yönetmek
Genelde sistemlerle düşünür ve sistemlerin ve kurumsal yapıların tüm sorunların üstesinden bizi fazla yormadan geleceğini varsayarız. Özellikle Türk yönetim anlayışında bireyi atlayan ama sisteme yaslanan bu tür bir davranışa sıklıkla rastlarız. Fakat Drucker’a göre kısa dönemli olaylarda bir sistem yoktur, sadece kaos vardır. Onlar belirsizliğin ve öngörülmezliğin içinde aniden karşımıza çıkarlar, işte yönetim ve yöneticinin başarısı kısa dönemde sürekli var olan bu kaosu yönetebilmek ve kurumun hedefleri doğrultusunda sistemle uyumlandırabilmektir.
Yönetim İnsanı yönetmektir
Yönetim kavramının özü bir makine, bürokratik bir mekanizma ya da bir sermaye yığınını yönetmek değil insanı yönetmektir. Yöneticinin becerisi esas olarak insan kaynağını nasıl yönettiği ve yönlendirdiği ile ilgilidir. Prosedür ve süreçleri yönetmekle insanı yönetmek farklı şeylerdir ve yönetim anlayışının özünü insanı yönetmek oluşturur. Yönetim ancak şirketin insan kaynağını verimli kıldığı zaman istenen hedef ve sonuçlara ulaşabilir.
Performans Ruhu
Bir organizasyonun amacı sıradan insanların sıra dışı şeyler yapabilmesini sağlamaktır. Bunun yolu ilk olarak grup ve her bir birey için yüksek performans standartları koymaktan geçer. Üst yönetimin atama, takdir, maaş, ceza ve tenzili rütbe uygulamalarının kurumun değer ve inançlarıyla çelişmemesi önemlidir. Aksi halde kişiler kuruma inancını yitirir ve yönetilmez hale gelirler.
Organizasyon ve Bireyler
Organizasyon ciddiyet ve bütünsellikte büyüdükçe bireyin gelişim imkânı ve bir kişi olarak ilerleme şansı artar. Organizasyonlardaki standart ve belirlilik bireylere performanslarını gözlenebilir ve takdir edilebilir bir ortamda daha yüksek bir motivasyonla geliştirmek ve kişisel gelişimlerini kurum lehine arttırmak imkânı verecektir.
Liderleri Seçmek ya da Yönetici Atamak
70 li yaşların sonunda uluslararası bir şirkette çalışan ve dünya genelinde doğru insanları doğru yerlere getirmekteki başarısıyla ünlenen bir yöneticiye, bu kararları verirken neyi göz önüne aldığı sorulur. Cevap çok ilginç fakat aydınlatıcıdır : “ Kendi oğullarımdan birinin bu kişinin altında çalışmasını ister miydim diye kendime sorarım” olur cevap.
Liderin Kalitesi
Liderlik bir kişinin vizyonunu daha yüksek standartlara yükseltebilme becerisidir. Mesele liderin karizması ,insanları etkilemesi ya da arkadaş edinme becerisi değildir. Liderlik vizyonu yükseltebilmek, ekibindekilerin performansını yükseltebilmek, onların kişilik düzeylerini var olan sınırlarının ötesine genişletebilmek becerisidir.
Liderin Gücü
İnsani olaylarda lider ve ortalama arasındaki mesafe her zaman mevcuttur. Eğer liderin performansı yüksekse ortalama yükselir. Etkili bir tepe yönetim liderin performansını arttırmanın tüm ekibin performansını arttırmaktan daha kolay olduğunu bilir ve bunu hayata geçirir.
Liderlik Sorumluluktur
Etkili liderler delege ederler, fakat grup ve kurum için temel standartları gösteren örnek işleri delege etmezler, onu kendileri hayata geçirirler. Önde olmak ve örnek olarak ekibine bir performans kodu ve geniş görüşlülük vermek ancak bu şekilde mümkün olabilir. Geride durarak bütün sorumluluğu astlarının omuzlarına bırakarak liderlik olmaz.
Kimler Yönetici olur Kimler Olamaz?
Dürüstlük ve iç tutarlılık (integrity) yönetici için temel bir özelliktir. bu niteliğin kişide yokluğu onun bir yönetici olarak değerlendirilmemesi için yeter sebeptir.
Bir yönetici adayının vizyonu kişilerin olumlu özelliklerine değil de olumsuz özelliklerine odaklanmışsa bu da yönetici olarak atanmaması için yeterli bir sebeptir.
İnsanların neyi başaracaklarını değil de neyi başaramayacaklarını gören bir yönetici şirketin performansını aşağı düşürür
Eğer bir kişi kimin haklı olduğu sorusuyla neyin doğru olduğu sorusundan daha fazla ilgileniyorsa bu o kişin de yönetici olamayacağını gösteren önemli bir kriterdir.
Uyanıklığa tutarlılıktan daha çok önem veren ve altında güçlü ve becerikli çalışanlar istemeyen bir kişinin de iyi bir yönetici olamayacağı ortadadır.
Kriz ve Liderlik
Bir kurumda bir lidere muhtaç olduğumuz en belirgin durumlar kriz anlarıdır. Bir kurumda liderin en büyük görevi krizi önceden görmektir. Krizi tersine çeviremeyiz belki fakat onu önceden görerek onunla mücadele edebilecek organizasyonlar yaratabiliriz. Bu liderin görevidir.
Liderin Dört Temel Yeterliliği
Bir liderin ilk temel özelliği dinlemeye istekli, yetenekli olması ve dinleme konusunda kendisini disipline edebilmesidir. Dinleme bir maharet değil bir disiplindir. Herkes dinleyebilir. Yapılması gereken ağzını kapamayı bilmektir.
Diğer önemli yeterlilik iletişim kurmaya ve anlaşılmaya istekli olmaktır. Bu sonsuz bir sabır gerektirir.
Diğer önemli yeterlilik mazeret üretmemek, sonuç alana kadar süreci yeniden gözden geçirmeye ve ele almaya hazır olmak demektir.
Son mühim yeterlilik ise elini aldığı işi ve görevi kendi varlığından üstün tutmak yani görev ve sonuç odaklı olmaktır. Bu kişiyi benmerkezcilikten, lüzumsuz takıntılardan ve kişisel çatışkılardan alıkoyar.
