Bir çoğumuzun aklına mobbing denilince çalışanların birbirlerine yaptıkları bilinçli ve sindirmeye yönelik kötü muamele ya da çoğunlukla yöneticilerin çalışanlarına yaptıkları benzer muameleler gelir.
Halbuki ters mobbing çoğu durumda çok daha yaygın ve sonuçları çok daha vahim olabilecek bir mobbing türüdür ve çalışanların organize bir şekilde yöneticilerine karşı yaptıkları mobbing anlamına gelir.
Ters mobbing durup dururken olmaz. Bunun bir takım sebepleri vardır. Bu sebepleri
1-Organizasyonel sebepler
2-Kurumsal sebepler
3- Yöneticinin yanlış seçiminden kaynaklanan sebepler
4- Yöneticinin karakter özelliklerinden kaynaklanan sebepler
5-Demografik sebepler olarak sıralayabiliriz.
Kurum Kültürüne Bağlı Sebepler : Bir kurumda çalışanlar yöneticilerini bir üst amirlerine, daha fazlası üst yönetime şikayet ediyor, bu şikayetler dinleniyor, çalışanlar kurum için bir takım isim ve yakımlıkları politik güç olarak kullanıyor, çalışanlar amirlerinin üstleriyle amirlerine karşı hareket edebiliyorlarsa o şirkette organizasyonel olarak ters mobbinge izin verilmiş demektir. Çalışanlar bu yolu er geç kullanırlar. Bunun sonucu olarak verimsiz ve hastalıklı organizasyonlar yaratılır. Sağlıklı organizasyonlarda çalışanlar hiyerarşiyi atlayarak üst yönetime ya da bir üste amirlerini şikayet edemezler.
Kurumsal Sebepler : Bir kurumda yönetici pozisyonundaki kişilerin ellerinde çalışanlarını yönetebilmek için kullanacakları kurumsal araçlar yoksa, yetki ve hareket alanı net olarak tanımlanmamışsa o şirkette çalışanlar yöneticiye karşı mobbing uygulayabilir ve yönetici bununla başa çıkamayabilir. Yöneticiler :
1-Açık ve net görev ve yetki tanımları
2-Yazılı disiplin ve etik normları
3-Oturmuş bir disiplin kurulu işleyişi
4-Ücretlendirmede yöneticinin yetkilendirilmesi
5-Performans değerlendirme sistemi
üzerinden çalışanlarını kontrol edebilir ve onlara karşı güç üstünlüğü sağlar. Bu yapıların olmadığı ya da belirsiz olduğu yerlerde yönetici çalışanlar üzerinde otorite kuramayabilir.
Yöneticinin Yanlış Seçiminden Kaynaklanan Nedenler : Bir yöneticiyi seçerken 3 özelliğe dikkat etmek gerekir :
1- Çalışanlarına göre alanında bilgi sahibi mi ?
2- Karar verebiliyor mu ? İşleri sonuçlandırabiliyor mu ?
3-Örgüt içinde ve çalışanlar arasında sözü dinleniyor mu, güçlü mü ?
Eğer bir yönetici bu 3 özelliğe sahip değilse, çalışanlar ona karşı diş bilemeye başlar. Bu insanın doğası ile ilgilidir. İnsan vahşi bir varlıktır ve son derece hiyerarşiktir. Kendisinden zayıf profilli bir kişinin kendisine liderlik yapmasına izin vermez, böyle bir durumda onu yıpratmak için içgüdüsel tepkiler geliştirir. İtiraz eder, alay eder, korkutur, zaaflarını kullanır vs. Kendisinden bilgisiz bir kişinin kendine liderlik edemeyeceğini düşünür, karar verme becerisi olamayan yönetici ile dalga geçer, ona karşı kin duyar, sözünü dinletemeyen yöneticiyi içten içe aşağılar, hatta bu zaaflara sahip olan ama buna rağmen kendisinden daha fazla hak ve menfaate sahip olan yöneticisine zarar verme isteğini bastıramaz. Bunun sonucunda en acı ters mobbing vakaları gerçekleşir.
Yöneticinin Karakter Özelliklerinden Kaynaklanan Sebepler : En başarılı yöneticiler “güç” odaklı kişiler arasından çıkarlar. Onlar arasında da kişisel değil, kurumsal güç odaklılar öne çıkar. İnsanlarla iyi geçinme meraklısı ilişki odaklılar, sadece iş yapma ve işi başarma meraklısı iş odaklılar yönetici pozisyonuna getirildiklerinde çalışanlar onların bu zaaflarını kullanırlar ve ters mobbing yaparlar. Örneğin ilişki odaklı yöneticiler hayır diyemez, geri bildirim veremez, ceza veremez. Ona toplu olarak iletişimsiz davranan çalışanlar böyle bir yönetici için hayatı cehenneme çevirebilirler. Örneğin iş odaklı bir yönetici iş delege edemez, çalışanlar bilerek işi savsaklayarak bütün işin onun üzerine kalmasını ve onun tükenişini sadistçe izleyebilirler.
Demografik Sebepler: Bir pozisyona çok genç ya da çok yaşlı birini müdür olarak atamanız durumunda , ya da bazı ülkelerde ve işlerde bir kadını erkeklere yönetici yapmanız , ya da kadınlardan oluşan bir ekibe erkeği yönetici yapmanız, ya da farklı ırk ve kültürlerden gelen kişileri farklı bir gruba yönetici yapmanız durumunda ters mobbing olabilir.
Ters mobbingin sonuçları : Eğer yönetici güçlüyse olaya karışan çalışanların işini kaybetmesiyle sonuçlanabilirken, yöneticinin zayıf olduğu yerlerde yöneticinin ruh bütünlüğünü zedeleyecek psikolojik rahatsızlıkların ortaya çıkmasına kadar varabilir problem.
Ters mobbingi önlemek kurumlar için bir iş sağlığı, verimlilik ve kalite meselesidir.
