İngilizce sözcük anlamıyla bir maçta hakemin kural dışı bir durumda düdük çalarak oyunu durdurması hareketinden referansla Whistleblowing olarak adlandırılan yahut önerdiğimiz en düzgün Türkçe karşılığıyla “ Etik İfşa” bir kurumda üstü örtülü şekilde yapılan :

  • 1- Kanuna aykırı
  • 2-Ahlaka aykırı
  • 3-Şirketin kural ve prosedürlerine aykırı

Uygulama ve eylemlerin :

  • 1-Kişinin kendisini koruması
  • 2-Çalışma arkadaşlarını koruması
  • 3-Şirket paydaşlarını koruması
  • 4-Toplumsal ve etik sorumluluk  gerekçeleriyle

İlgili sorumlu amirlere yahut hukuki mercilere haber verilmesidir.

Her şirkette zaman içerisinde gücün ve yetkinin yeterince kontrol edilmemesinden kaynaklı bir takım suiistimal alanları oluşabilir. Bu suiistimaller bazen bireysel ve küçük çaplı iken bazen organize ve kamuyu ilgilendirecek kadar büyük olabilir. Bazı durumlarda maddi menfaat sağlamaya yönelik bu suiistimaller bazı durumlarda çalışanların kişilik haklarını zedeleyici taciz, psikolojik ve fiziksel şiddet yahut mobbing görünümünde olabilir.

İşte sağlıklı şirketler bu suiistimal eylemleri şirketin kapalı devre organizasyonları içinde kalıp şirketi kangren etmesinler diye “Etik İfşa ( Whistleblowing) prosedürleri oluştururlar. Burada amaçlanan suistimale şahit olan yahut maruz kalan çalışanın normal organizasyonel ilişkileri atlayarak konuyu en üst mercilere yahut legal mercilere taşıyabilmesi, bunu yaparken de kendisinin fizik, moral ve özlük olarak güvence içinde olabilmesidir.

Etik ifşa çok boyutlu ve hassas bir süreç olup kurumsal şirketler ve hükümetler bu yolla hem sağlıksız yapılanmaların hem de büyük çaplı maddi ve itibari kayıpların önüne geçmeyi hedeflemişlerdir.

Şirketler “Etik İfşa” prosedürleri oluştururken süreçleri çok net tanımlamış olmalıdırlar. Çalışanın amirlerinin yahut bizzat Genel Müdürün suiistimalin içinde bulunduğu durumlarda nasıl hareket edeceği net tanımlanmış olmalı, gerektiğinde şirket içinde üst düzey yetkilerle olabilecek suiistimalleri soruşturabilecek bir denetim ekibi kurulmalı, bu denetim ekibi yahut Etik İfşa Sorumluları (EİS) hem etik hem de suiistimal yönetimi konusunda iyi eğitim almış olmalıdır.

Etik İfşa Politikalarında en hassas konu şikayet sahibini gizlemek, korumak ve zarar görmesini engelleyerek daha sonraki süreçlerde benzer hadiselerde çalışanları cesaretlendirici örnekler oluşturabilmektir.

Kaynak

Cemaloğlu,N., Akyürek,M.,İ.,Örgütlerde Whistleblowing(bilgi uçurma),Turkish Journal of Educational Studies, 4 (3) Ekim 2017

İsmail Orhan Sönmez

1978 yılında İnebolu’da doğdu. İlk, orta ve Lise öğrenimimi Balıkesir’de tamamladı. İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Kamu Yönetimi Bölümünden (2001), ODTÜ Sem İnsan Kaynakları Yönetimi Sertifika Programından (2008) ve Bilgi Üniversitesi Endüstriyel Psikoloji Yüksek Lisans Programlarından (2017) mezun oldu.. Askerliğini 2001-2003 yılları arasında Şırnak Uludere’de Jandarma Asteğmen olarak yaptı. Bir süre farklı sektörlerde uzman ve yönetici olarak çalışan Sönmez, ARTHA Consult Eğitim ve Danışmanlık Firması ve ARTHA Yayınları’nn kurucusudur. İngilizce, Fransızca ve Almanca bilmektedir. Evli ve iki oğlu olan Sönmez’in Derin Liderlik, Doğru Yönetim, Kayıp Jeolojiler (şiir),Doğa Tarih İnsan Üzerine Aykırı Denemeler, İş Hayatı 101 Yeni Başlayanlar İçin el Kitabı, Başarılı Bir Kariyer İçin Üniversite hayatını Kullanma Kılavuzu, Kardeşim Kurt(şiir), Yöneticinin El Kitabı, Hızırname, Belirsizlikler Çağında Kariyer ve Başarı isimli kitapları ve P.B. Shelly’den Türkçe’ye ilk kez çevrilen Azade Prometheus isimli eserleri mevcuttur.

See author's posts